دسته: فنی و مهندسی یكی از نعمات بزرگ پروردگار كه زندگی انسان و بلكه همه موجودات زنده وابستگی كامل به آن دارد و حیات بدون آن میسر نیست آب است آب این ماده حیات بخش می تواند موضوع مورد بحث بسیاری از رشته های علمی و فنی باشد
قیمت فایل فقط 50,000 تومان
آب آشامیدنی
یكی از نعمات بزرگ پروردگار كه زندگی انسان و بلكه همه موجودات زنده وابستگی كامل به آن دارد و حیات بدون آن میسر نیست آب است . آب این ماده حیات بخش می تواند موضوع مورد بحث بسیاری از رشته های علمی و فنی باشد . اینكه چنین ماده ساده ای اینچنین مورد توجه دنیاست و در ابعاد مختلف راجع به آن صحبتها شده است و مؤسسات و وزارتخانه ها برای آن تأسیس شده است جای تعجبی ندارد زیاد این ماده لطیف منشاء تداوم حیات در كره زمین است . وجود آب برای زندگی و در زندگی آنقدر طبیعی و از بدیهیات است كه صحبت در مورد آن مشكل و عجیب به نظر می آید . در شهرهای بزرگ و پر جمعیت مردم عادت كرده اند كه باچرخاندن یك شیر ، آب مورد نیازشان را به هر مقدار كه می خواهند بدست آورند و شاید درك نكنند كه برای كسانیكه به این ماده حیات بخش دسترسی ندارند چه كالای گرانبهایی است . بیش از سه چهارم جمعیت روستایی كشورهای رو به توسعه دسترسی به منابع آبی كه در حد معقول دارای كیفیت مناسبی برای برآوردن نیازهای اساسیشان باشد ندارند .
بسیاری از مردم روستاهها و مناطق محروم میهن ما نیز از كمبود این ماده رنج می برند و در بدست آوردن آن زحمات فراوان متحمل می شوند .
آشكارترین نیاز انسان به آب در درجه اول مربوط به تهیه آب آشامیدنی و سپس در جهت مصارف دیگر مانند صنعت ، پزشكی ،كشاورزی و غیره است . استفاده از آب در زندگی روزمره انسان نیز نیازی به بازگویی و تأكید ندارد . آب یكی از مؤثرترین عوامل برای تأمین بهداشت خوب است . بهداشت بدون آب معنی ندارد . آب مشروب و گوارایی كه در اكثر شهرهای ما در لوله ها روان است نتیجه كوشش و صرف هزینه زیادی است كه جامعه متحمل می شود تا آب سالم و بدون میكروب در دسترس همگان قرار گیرد .
امامحدودیت منابع آب ،مورد نیاز روز افزون به آب شرب ، تولید فاضلابهای حاصل از فعالیتهای گوناگون ، آلودگی بیش از پیش آنها و افزایش بیماریهای مرتبط با آب غیر بهداشتی ، موجب می شود كه كیفیت آب جهت مصارف مختلف ( بخصوص آب آشامیدنی ) مورد توجه بیشتری قرار گرفته و مطابق با استانداردهای كیفی جاری كشور تهیه و توزیع گردد . دستیابی به این امر یك برنامه ریزی اصولی و علمی در زمینه كنترل آب می باشد .
در رئوس این برنامه ها مواردی مانند شناخت و ارزشیابی منابع آلوده كننده آب، منابع تأمین كننده آب ، مخازن موجود و نحوه استقرار و تغذیه آنها ، شبكه تحت پوشش شبكه ، اندازه گیری پارمترهای كیفی ،فیزیكی ،شیمیایی و باكتریولوژیك آب ، تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده ،كشف نقاط ضعف شبكه و پایش مستمر بر آن می باشد .
در راستای اجرای این اهداف ، نخستین گام ایجاد یا تجهیز مراكز آزمایشگاهی و تربیت پرسنل كار آزموده است كه بتوانند مسئولیت كنترل كیفیت آب و فاضلاب را در بخشهای مختلف بعهده گیرند . این كار از شناسایی شبكه آب شامل آبگیری ، تصفیه و انتقال ، ذخیره و توزیع ویژگیهای نمونه برداری شروع و با بكارگیری روشهای مناسب آنالیز برای پارامترهای كیفی نمونه در آزمایشگاه ادامه و سرانجام بصورت گزارش نتایج تفسیر شده و با ارائه پیشنهاداتی در زمینه رفع مشكل به پایان می رسد . البته فرایند كنترل كیفی در این مرحله پایان نیافته و در ادامه می بایست نتیجه ارزیابی و اعمال شیوه های كنترل بازنگری و پایش شود .
به این ترتیب روشن است نتایج بدست آمده از آزمایشگاههای كنترل كیفیت ، اساس برنامه ریزی ، تصمیمات و ارتقاء كیفیت آب و در نتیجه حصول سطح قابل قبول سلامت جامعه است . برای نیل به این مقصود دقت امر نمونه برداری ، نگهداری و انتقال نمونه ها به آزمایشگاه و انجام آنالیز مبتنی بر روشهای علمی لازم است كه در غیر این صورت تجزیه و تحلیل نتایج و كاربرد آنها را زیر سوال خواهد برد . سپس برنامه ریزی اصولی و هماهنگ ،آموزش كامل و كاربردی ، تهیه دستورالعملهای لازم ، علمی و در عین حال قابل اجرا برای شرایط مختلف ، تدارك و تجهیز آزمایشگاههای مناسب برای هر محل ،ایجاد ارتباط بین مراكز آزمایشگاهی ، تبادل نظر و تجربیات ،برقراری دوره های آموزشی و باز آموزی و هماهنگ نمودن دستورالعملها قطعا ً از اهداف اساسی برنامه كنترل كیفیت آب و فاضلاب بشمار می رود .
برای رسیدن به این وضعیت برنامه ریزی دقیق جهت تجهیز یا تشكیل آزمایشگاهها ضروری است در این مرحله سعی بر تشكیل یه آزمایشگاه با حداقل توانایی انجام آزمایشات میكروبی در مراحل تشخیص احتمالی و تائیدی در كلیه شهرستانهایی كه فاقد آزمایشگاه می باشند و تجهیز آزمایشگاههای موجود در سراسر كشور می باشد . در پیوست این مجموعه نیز لیست وسایل و مواد لازم جهت تجهیز یك آزمایشگاه كنترل كیفی باكتریولوژیك آورده شده است . امید است درآینده نه چندان دور شاهد تشكیل این مراكز بوده و بتوانیم جهت بهبود كیفیت آب اقدام به انجام سایر آزمایشات نیز بنمائیم . بمنظور دشتن اطلاعاتی بر شیوه پایش و نظارت بر كیفیت میكروبی آب نیز این مجموعه تهیه گردیده كه امید است مورد استفاده قرار گردد . پیشنهادات و راهنمایی همكاران در بهبود انجام كار مزید امتنان خواهد بود .
آلودگیهای بیولوژیكی آب و خواص آنها
آبی كه آشامیده می شود علاوه بر تأمین آب مورد نیاز بدن به مفهوم مطلق آن یعنی H2O در برگیرنده املاح و عناصر معدنی ضروری برای بدن می باشد كه كمبود پاره ای از آنها بعضا ً منجر به بیماریهای مختلفی می شود كه اجمالا ً می توان به كمبود ید اشاره نمود كه می تواند سبب بروز بیماری گواتر آندمیك گردد و یا كمبود فلوئور كه با افزودن مقدار كمی از آن به آب آشامیدنی می توان موجبات سلامتی و بهداشت دندان را فراهم آورد .
علاوه بر مواد شیمیایی مختلفی كه در آب وجود دارد ، دنیای ذره بینی آب دنیای زنده دیگری است كه گرچه از دید ما پنهان است لیكن دارای اثرات بسیار زیادی در حیات جانداران و به ویژه انسان است . موجودات ذره بینی گوناگونی در آب پیدا می شوند كه بعضی از آنها بیماریزا بوده و ایجاد بیماریهای عفونی خطرناك می نمایند كه در صورت عدم درمان صحیح و بموقع باعث تلفات زیادی می گردند .
باید توجه داشت كه عوامل بیماریزا كه توسط آب آلوده به بدن می رسدموجب بسیاری از بیماریها می شود . بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی در سال 1980 روزانه 25000 نفر بعلت مصرف آبهای آلوده در دنیا تلف شده اند و از هر چهار نفر تخت بیمارستان یك تخت توسط بیمارانی كه در اثر مصرف آب آلوده بیمار شده اند اشغال شده است . شاید بیش از 80 درصد از كل بیماریها در دنیا به آلودگی آب مربوط می شود . بطور متوسط سالانه 5 میلیارد عفونت ناشی از از آب آلوده در آفریقا ، آسیا و آمریكای لاتین اتفاق می افتد . آلودگی های میكروبی آب و غذا یكی از علل اصلی ایجاد اسهال است كه متجاوز از یك میلیارد مورد اسهال در كودكان كمتر از 5 سال اتفاق می افتد و متداولترین علت مرگ و میر در كشورهای در حال توسعه می باشد . شكی نیست كه تصفیه آب آشامیدنی در صد ساله اخیر بیماریهای قابل انتقال توسط آب را در حد قابل ملاحظه ای كاهش داده است . بطوری كه در بسیاری از كشورهای پیشرفته این بیماریها تقریبا ً ریشه كن شده و بطور كامل تحت كنترل قرار گرفته است . اما در كشورهای درحال توسعه لازم است كه برای ریشه كن شدن این بیماریها تلاشهای جدیدتری صورت گیرد .
از مهمترین تلاشهایی كه در این میان می تواند صورت گیرد حفظ شبكه های توزیع آب از آلودگیهای ثانویه است . ورود امكانات جدید به زندگی باعث می گردد كه هر از چند گاه شاهد حفاریهایی در محیط شهرها باشیم . عدم دقت و توجه كافی در كارگزاری این تأسیسات می تواند در سایر تأسیساتی كه از قبل در دل زمین مدفون بوده اند ایجاد خرابی نماید . از این قبیل مسائل می توان به شكست لوله های آب در حین حفاری جهت كارگزاری لوله های جدید آب ، لوله های فاضلاب یا شبكه های تلفن اشاره نمود . اتمام عمر مفید لوله ها ، انشعابات غیر قانونی ، قطع و وصل زیاد آب در شبكه و عدم كنترل دقیق مسئولین از نحوه ضد عفونی آب از جمله مسائلی می باشند كه می تواند به سرعت آلودگی های مختلف را به صور مختلف و به راحتی در مدت كوتاهی در سطح شهر توزیع نماید . پیامدهای ناگوار بصورت بیماریهای متنوعی است كه عامل اصلی انتقال دهنده آن آب بوده است . نگرانی خانواده ها از وضع سلامت عزیزانشان ،اتلاف پول ، انرژی ، دارو و ... از سایر مسائلی است كه آلودگی آب مصرفی به جامعه تحمیل می نماید .
دلایلی كه میتوان برای ورود آلودگی نام برد :
1- انتخاب لوله های نامتناسب با شرایط توپوگرافیك – لوله های آزبست سیمان در نقاط كوهستانی و در زمینهای دج و سنگی در برابر فشارهای جانبی آسیب پذیر می باشند . شكستن لوله ها باعث ورود آلودگی از این نقاط به داخل شبكه می شود .
2- عدم استقرار لوله ها در عمق مناسب و یا بستر سازی مناسب – در مورد كارگزاری لوله ها در یك عمق معین بایستی به مسئله بارهای زنده ، مرده ( وزن خاك ) و عمق یخبندان در منطقه توجه نمود . عدم دقت در بسترسازی مناسب نیز باعث افزایش احتمالی شكستگی و نشتی در شبكه می شود .
3- جلوگیری لوله ها در اثر عوامل بیرونی مثل رطوبت و نوع خاكی كه با لوله در تماس است . بعلاوه عوامل درونی مانند مواد معدنی و گازهای محلول در آب باعث خورندگی لوله بخصوص لوله های فلزی می شوند . در مناطقی كه شبكه توزیع بعلت پوسیدگی قدیمی و فرسوده باشد آلودگی بیشتر دیده می شود .
4- كیفیت نامناسب و غیر استاندارد لوله ها .
5- جزم نبودن محل اتصالات لوله ها .
6- استفاده از كمربند نامناسب و غیر استاندارد در هنگام اخز انشعاب - در مورد بند 5 و 6 در صورت جزم نبودن محل اتصالات و انشعابات به مجرد كاهش فشار آب در سیستم احتمال آلودگی بدیهی است .
7- فشار آب در شبكه توزیع : فشار از دو جهت بیشتر مورد توجه است و این دو جهت از بعد بهداشتی حائز اهمیت می باشند . مورد اول این است كه فشار نبایستی از حد مجاز بیشتر باشد كه موجب تركیدگی لوله و نشت می گردد و از طرفی فشار نبایستی آنقدر كم باشد كه موجبات سیفوناژ منفی را پدید آورد كه در این حالت مقداری آلودگی به داخل شبكه مكیده می شود .
8- عدم استفاده از شیر یكطرفه در درب منازل ، بعلت اتصالات غیر قانونی در هنگام سیفوناژ منفی بعلت نوسانات فشار ، آب از منازل به داخل كشیده می شود و احتمال بروز آلودگی را موجب می شود .
9- ضد عفونی آب : بعد مهم و حساس در بهداشت آب مسئله ضدعفونی است كه بعنوان یك سپر حفاظتی در برابر عوامل میكروبی عمل می كند . بررسی های انجام شده نشان می دهد كه كلرزنی آب در شبكه بصورت حساب شده انجام نمی شود و سوابقی از كلرزنی و اندازه گیری كلر باقیمانده در شبكه توزیع بصورت مدون در دست نبوده و در جائی منعكس و ثبت نمی گردد .
10- عدم انجام آزمایشات باكتریولوژیك بصورت روتین - انجام آزمایشات بصورت روتین و حساب شده و انتخاب نقاط متعدد در شبكه می تواند مسئولین را از نقاط ضعف شبكه آگاه سازد .
11- انجام حفاری ها در سطح شهر – بمنظور گسترش شبكه های آب ، فاضلاب ، مخابرات و ... گهگاه شاهد حفاریهای در سطح شهر هستیم . عدم دقت در حفر این كانالها می تواند باعث شكستگی لوله های آب و افزایش احتمال آلودگی شود .
آلودگی میكروبی آب ممكن است اتفاقی باشد . ولی اكثر آلودگیها بعلت دفع بدون توجه فاضلابها می باشد . فاضلابهای خانگی و شهری حاوی مقادیر زیاد و متنوع میكروارگانیسم هاست كه بعضی از آنها پاتوژن می باشند . گرچه بیشتر میكروبهای داخل جهاز هاضمه انسان مدت طولانی در محیط خارج نمی توانند زنده بمانند ، ولی دلایل فراوانی در دست است كه بسیاری از آنها ممكن است بقدركافی ویرولان باقی بمانند كه بتوانند انسان را مبتلا نمایند . بهداشت انسان ممكن است با مصرف مستقیم آب آشامیدنی و استفاده برای غذاها ، حمام كردن و نظافت شخصی ، تفریحات در آب ، استفاده زراعی و سنعتی در معرض خطر قرار گیرد .
موجودات بیولوژیكی كه ممكن است توسط آب به بدت انسان وارد و ایجاد بیماری بنماید به سه دسته تقسیم بندی می شوند :
الف – میكروبهای بیماریزا
ب – ویروسها
ج - پارازیت ها و پروتوزونرها
آلودگیهای آب به این موجودات ممكن است مربوط به آلودگی خود آب بوده و یا اینكه آب در طول مسیر لوله كشی آلوده شده باشد . این آلودگی ممكن است كه به دلایل زیادی در طول شبكه توزیع در خطوط وارد شده باشد . از جمله این دلایل می توان شكستگی خطوط مربوط به حفاری ، نصب انشعاب ، كهنگی شبكه و فشار منفی درخطوط بخصوص به علت قطع و وصل جریان در شبكه خطوط را نام برد .
الف - میكروبهای بیماریزا
| بیماری | عامل |
| 1- وبا | ویبروكلرا – التور |
| 2- اسهال خونی باسیلی | شیگلاها |
| 3- حصبه | سالموبلاتیفی |
| 4- شبه حصبه | سالمونلاپاراتیفی C وB و A |
| 5- گاستروآنتریت ( اسهال و استفراغ) | سایرسالمونلاها ،پروتنوس ، شیگلا |
| 6- اسهال كودكان | تیپ های پاتوژن اشرشیاكلی |
| 7- لپتوسپیروز | انواع لپتوسیپرا |
| 8- تولارمی | پاستورلاتولارنسیس |
این دسته از میكروبها مستقیما ً با مصرف آب و یا بطور غیر مستقیم از طریق مصرف غذا سرایت می كنند و از مهمترین عوامل مرگ و میر در بسیاری از كشورهای در حال توسعه بوده اند . میكروبهای بیماریزا عوامل اپیدمیهای خطرناكی نظیر وبا ، حصبه و تا درجه ای كم خطرتر ولی با وسعت و تعداد بیشتر اسهال اطفال ، بیماریهای اسهال و سایر عفونتهای داخلی هستند كه بسیاری از اوقات بین شهر نشینان و ساكنین روستاههای كشورهای در حال توسعه كشنده بوده اند .
جدول شماره 1- مهمترین بیماریهای میكروبی با منشاء آب را نشان می دهد :
جدول شماره 1
سرایت مستقیم وبا از شخصی به شخص دیگر ممكن ا
قیمت فایل فقط 50,000 تومان
برچسب ها : آب آشامیدنی , Drinking water