دسته: اقتصاد با توجه به پیشرفت‌های فناوری روزمره و شتابان جوامع به جوامعی مبتنی بر دانش و آگاهی تبدیل شده‌اند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به مؤسسات و سازمانها این امكان را می‌دهد كه فعالیت‌های تجاری و مبادلات خود را با سرعت و انعطاف‌پذیری انجام دهند
قیمت فایل فقط 9,900 تومان
انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی در ایران
1ـ1ـ مقدمه
با توجه به پیشرفت‌های فناوری روزمره و شتابان, جوامع به جوامعی مبتنی بر دانش و آگاهی تبدیل شده‌اند. توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به مؤسسات و سازمانها این امكان را می‌دهد كه فعالیت‌های تجاری و مبادلات خود را با سرعت و انعطاف‌پذیری انجام دهند.
در قرن بیست و یكم فناوری اطلاعاتی و ارتباطی با سرعت بیشتر پیشرفت و توسعه خواهد كرد. پیشرفت‌های به وجود آمده در فناوری اطلاعات و ارتباطات در اواخر قرن بیستم باعث شكل‌گیری تجارت الكترونیكی شده است. تجارت الكترونیكی انقلابی عظیم در شیوه تجارت و كسب و كار به وجود آورده است.
تجارت الكترونیكی و به تعبیر وسیع‌تر كسب و كار الكترونیكی شیوه و نحوه زندگی كردن انسانها را نیز متحول می‌سازد. كشورهای پیشرفته چندین سال است كه تجارت الكترونیكی را آغاز كرده‌اند و كم كم مسائل و مشكلات آن را تجربه كرده‌اند بنابراین تا حدودی بسترهای فناوری, قانونی و سرمایه‌های انسانی و مادی لازم برای توسعه و گسترش آن را فراهم ساخته‌اند و در آستانه تحول اساسی و كامل در شیوه كسب و كار و زندگی هستند, كه در آن به میزان وسیع از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده خواهد شد.
علاوه بر كشورهای پیشرفته, كشورهای در حال توسعه نیز به منظور ایجاد زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای تجارت الكترونیكی, در حال برنامه‌ریزی و تلاش هستند. در كشور ما هم تلاش‌های پراكنده‌ای صورت گرفته است, ولی این تلاشها تاكنون اثربخش نبوده است زیرا از یك طرف از انسجام و یكپارچگی لازم برخوردار نمی‌باشد و از طرف دیگر فاقد سرعت مناسب هستند.
از آنجا كه هدف غایی كتاب حاضر بسترسازی برای گسترش تجارت الكترونیكی و كسب و كار الكترونیكی در ایران می‌باشد در این فصل در خصوص تجارت الكترونیكی بحث و بررسی به عمل می‌آید. هدف از ارائه این فصل آشنایی با ابعاد و زیرساخت‌های تجارت الكترونیكی و تبیین نقش و جایگاه انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی در آن می‌باشد.
2ـ1ـ مفهوم تجارت الكترونیكی[1]
رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه پایانی قرن بیستم و شروع قرن بیست و یكم و افق‌های جدیدی را بر روی كسب و كار و تجارت باز نمود. این افق‌های جدید سبب تحول در امر تجارت گردید و با سرعت و شتاب وصف‌ناپذیری در حال گسترش می‌باشد.
تحولات در زمینه فناوری اطلاعاتی و ارتباطی به حدی زیاد و مؤثر بوده كه بعضی‌ها عصر حاضر را عصر اطلاعات و تحولات را به انقلاب اطلاعاتی تعبیر می‌نمایند. انقلاب اطلاعاتی سبب ایجاد شیوه‌های نوین و بی‌سابقه در تولید, پردازش و انتقال اطلاعات می‌گردد. شیوه‌های جدید به علت اینكه موجب افزایش كارایی, بهره‌وری, اثربخشی و بالا بردن سرعت در برقراری ارتباطات, و كاهش هزینه‌ها شده است, از طرف شركتها و سازمانهای تجاری با استقبال زیادی مواجه گردیده است و در عرصه نوین رقابت, مزیت‌های رقابتی زیادی را برای آنها به همراه خواهد داشت.
در سال 1991 اینترنت در سراسر دنیا فقط 3 میلیون كاربر داشت و از طریق اینترنت تجارتی صورت نمی‌گرفت ولی در سال 1999 بالغ بر 150 میلیون نفر به اینترنت دسترسی پیدا كردند و تقریباً آنها خریدهای خود را به صورت پیوسته از پایگاههای تجارت الكترونیكی انجام می‌دادند[2].
با توجه به مزیت‌های زیادی كه تجارت الكترونیكی در بردارد پیش‌بینی می‌گردد در آینده نزدیك, با سرعت زیادتری مورد استفاده قرار گیرد و انقلاب دیگری را در عرصه تجارت به وجود آورد. این انقلاب جدید نحوه خرید و فروش كالا و خدمات توسط مؤسسات تجاری و اشخاص را متحول می‌سازد.
قبل از پرداختن به مقوله تجارت الكترونیكی لازم است تعریف روشنی از آن ارائه گردد. هر چند با توجه به عمر كوتاه تجارت الكترونیكی هنوز تعریف دقیق, روشن, جامع و مانع از این اصطلاح به ارائه نگردیده است, ولی این بدان معنی نیست كه در این زمینه كاری نشده و یا تعریفی ارائه نشده است. بلكه تعاریف بسیار زیادی ارائه شده است, اما در بین اندیشمندان این رشته اتفاق نظر وجود ندارد. در ادامه به پاره‌ای از تعاریف اشاره می‌شود و سپس یك تعریف جمع‌بندی شده ارائه و مورد استفاده قرار می‌گیرد..
”باجاج“[3] تجارت الكترونیكی را این گونه توصیف می‌نماید: ”تجارت الكترونیكی یعنی مبادلة اطلاعات تجاری بدون استفاده از كاغذ است كه در آن نوآوری‌هایی مانند مبادله الكترونیكی داده‌ها, پست الكترونیكی, تابلو اعلانات الكترونیكی, انتقال الكترونیكی وجوه و سایر فناوریهای مبتنی بر شبكه به كار برده می‌شود. تجارت الكترونیكی نه تنها عملیاتی را كه در انجام معاملات به طور دستی و با استفاده از كاغذ صورت می‌گیرد به حالت خودكار درمی‌آورد, بلكه سازمانها را یاری می‌كند به یك محیط كاملاً الكترونیكی قدم بگذارند و شیوه‌های كاری خود را تغییر دهند.“[4]
در تعریف دیگری تجارت الكترونیكی این گونه تعبیر شده است: ”انجام تجارت روی اینترنت, فروش كالاو خدماتی كه به صورت ناپیوسته توزیع می‌شود و ]یا فروش[ به صورت پیوسته یعنی ارائه محصولات ]مثل كتاب الكترونیكی, نرم‌افزار[ كه از طریق نرم‌افزارهای كامپیوتری به دست مصرف‌كننده می‌رسد.“ مبادلات می‌تواند بین بنگاههای تجاری, شركتها و مصرف‌كننده انجام شود. اما اینترنت شامل یك طیف وسیع‌تر از فعالیت‌های بالقوه تجاری و تبادل اطلاعاتی است. به عنوان نمونه اینترنت به شركتها, اشخاص و دولتها یك زیرساخت الكترونیكی را پیشنهاد می‌كند كه قادر است بازارهای مجازی مزایده برای كالاها و خدمات ایجاد كنند. مثلاً ebay.com جزو اولین سایت‌هایی است كه موفق شد چارچوبی ایجاد كند كه در آن مصرف‌كنندگان بتوانند كالاها و خدمات بسیار متنوعی را با افراد دیگر (C2C) و یا (C2B) داد و ستد كنند[5].
هدف از بكارگیری تجارت الكترونیكی توسعه روشهای قدیمی تجارت نیست بلكه ارائه روشی جدید در انجام امور بازرگانی محسوب می‌شود. با توجه به این روش جدید بازرگانان قادرند محصولات خود را به شكل تمام وقت و به تمام خریداران در سرتاسر جهان مستقل از مرزهای جغرافیایی و ملتها عرضه كنند.
با توجه به نو بودن مفهوم تجارت الكترونیكی هنوز اغلب مردم فكر می‌كنند تجارت الكترونیكی معادل خرید و فروش از طریق شبكه اینترنت می‌باشد. در صورتی كه این فقط جزء كوچكی از تجارت الكترونیكی محسوب می‌شود. تجارت الكترونیكی امروزه مفهوم بسیار وسیعی دارد كه جنبه‌های مختلف تجارت, اقتصاد و بانكداری را دربرمی‌گیرد. تجارت الكترونیكی شامل خرده‌فروشی, عمده‌فروشی كالاهای قابل لمس (مثل اتومبیل) و كالاهای غیرقابل لمس (مثل اطلاعات, نرم‌افزار), ارائه سرویسهای مختلف به مشتریان نظیر مشاوره‌های پزشكی, حقوقی, مشاوره‌ای مدیریتی و تخصصی و دیگر موارد تجارت مثل راه‌اندازی مناقصات و مزایده‌ها و تبادل كالا با كالا و همچنین شامل هر گونه تراكنش مالی / تجاری بین مؤسسات و افراد مختلف می‌گردد.
كنسرسیوم صنعت كمرس نت[6] از تجارت الكترونیكی تعریف زیر را ارائه نموده است:
”تجارت الكترونیكی“ عبارت است از استفاده از كامپیوترهای یك یا چند شبكه برای ایجاد انتقال اطلاعات تجاری كه بیشتر با خرید و فروش اطلاعات, كالا و خدمات از طریق اینترنت مرتبط می‌باشد. رسالت تجارت الكترونیكی فقط ارتباط نیست بلكه پی‌ریزی و تقویت روابط تجاری است[7].
كلاكوتا و وینستون[8] (1997) معتقدند كه ارائه یك تعریف از تجارت الكترونیكی بستگی به این دارد كه از نظر چه كسی بخواهیم تجارت الكترونیكی را تعریف نماییم:
از دیدگاه ارتباطات, تجارت الكترونیكی عبارت است از تحویل اطلاعات, كالا یا خدمات یا پرداخت‌ها از طریق خطوط تلفن, شبكه‌های كامپیوتر یا ابزارهای دیگر.
از دیدگاه فرآیند كسب و كار, تجارت الكترونیكی عبارت است از كاربرد فناوری به سمت و سوی اتوماسیون مبادلات تجاری و جریان كارها.
از دیدگاه خدماتی, تجارت الكترونیكی عبارت است از یك ابزاری كه به وسیله آن شركتها و مؤسسات, مشتریان و مدیریت, هزینه‌های خدمات را كاهش می‌دهند, كیفیت كالاها را بهبود می‌بخشند و سرعت ارائه خدمات را افزایش می‌دهند.
از دیدگاه پیوسته[9] تجارت الكترونیكی باعث ایجاد توانایی خرید و فروش كالا و اطلاعات از طریق اینترنت و سایر سرویسهای پیوسته می‌شود.
تعاریف فوق هر كدام, جنبه‌ای از جنبه‌های تجارت الكترونیكی را مد نظر داشته است ولی هیچ كدام جامع و مانع نمی‌باشد. زیرا هر كدام با زدن لنزی بر چشمان خود برای لحظه‌ای چشم‌انداز تجارت الكترونیكی را به تصویر كشیده‌اند.
به طور كلی تجارت الكترونیكی بر تولید (ایجاد) و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید كسب و كار تأكید دارد. و به عبارت دیگر ”ایجاد ارزش اقتصادی“ یا ”انجام كار بیشتر با هزینه كمتر“ در تجارت الكترونیكی مد نظر است.
تجارت الكترونیكی كوشش می‌نمایند فرآیند اجرایی مبادلات مؤسسات و كسب و كار را بر روی شبكه‌های گوناگون, قانونی نموده و تعمق ببخشد. توسعه این فرآیندها می‌تواند باعث عملكرد كاراتر (كیفیت بهتر, رضایت بیشتر مشتریان و تصمیم‌گیری بهتر در سطح مؤسسات و سازمانها), كارایی اقتصادی بیشتر (هزینه‌های كمتر) و مبادلات سریع‌تر (سرعت بالاتر, پرشتاب, یا مبادلات پیوسته) گردد. به طور خاص تجارت الكترونیكی اجرای تبادل اطلاعات بین دو یا چند بخش (مؤسسات, سازمانها, اشخاص) را با استفاده از ارتباطات شبكه‌ای میسر می‌سازد. این شبكه‌ها می‌توانند تركیبی از سیستم تلفن معمولی (POTS)[10], تلویزیون كابلی[11], خطوط اجاره‌ای[12] و بی‌سیم[13] باشند. مبادلات مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در حقیقت راه جدیدی برای انجام امور كسب و كار و حتی انواع جدید كسب و كار را به وجود آورده است. به همین علت اخیراً مفهوم كسب و كار الكترونیكی[14] به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است.
3ـ1ـ تاریخچه تجارت الكترونیكی
هر چند اصطلاح تجارت الكترونیكی جدیداً مطرح شده است ولی استفاده از فناوریهای الكترونیكی در انجام امور بازرگانی و تجاری به سالهای قبل بازمی‌گردد. به عنوان مثال استفاده از كارت به جای پول در اوایل دهه 1950 در كشور آمریكا آغاز شد. در این دهه اولین كارت پلاستیكی جهت پرداخت هزینه‌های خرید كالا یا خدمات توسط مؤسسة آی دینرز[15] تولید شد.
از آن تاریخ به بعد استفاده از انواع كارت‌ها توسط مؤسسات خدمات عمومی به عنوان بلیط قطار, اتوبوس و راه‌آهن شهری, مؤسسات مالی نظیر بانكها و یا مؤسسات غیرمالی نظیر مخابرات, ثبت احوال و مؤسسات مالی اعتباری بین‌المللی مثل ویزا[16], مستركارت[17], آمریكن اكسپرس[18], معمول و گسترش یافت.
با الكترونیكی شدن كارت‌ها و به كارگیری پایانه‌های رایانه‌ای در نقطه فروش
(POS)[19] در سال 1983 ابعاد استفاده از كارت‌ها در تجارت گسترده‌تر شد.
علاوه بر كارت‌ها كه در شكل‌گیری تجارت الكترونیكی مؤثر بوده, بكارگیری وسیع رایانه توسط شركتهای بزرگ در دهه 75 میلادی نیز مؤثر بوده است. در این دهه شركتهای بزرگ و چندملیتی شبكه‌های اختصاصی رایانه‌ای بوجود آوردند تا از این طریق بتوانند با سرعت و سهولت بیشتری اطلاعات تجاری را بین خود و تولیدكنندگان دیگر مبادله نمایند. این روش انتقال الكترونیكی داده‌ها را ”مبادله الكترونیكی داده‌ها (EDI) [20] “ می‌نامند.
از مبادله الكترونیكی داده‌ها می‌توان برای مخابره الكترونیكی مدارك و اسناد مانند سفارش خرید, فاكتور, اعلامیه حمل, تأییدیه وصول كالا و سایر مكاتبات استاندارد بازرگانی بین طرفین تجاری استفاده نمود. این فناوری را همچنین می‌توان برای ارسال اطلاعات مالی و پرداخت‌های الكترونیكی بكار برد.
شاید آنچه بیش از همه بر تجارت الكترونیكی تأثیر گذاشت و سبب گسترش روزافزون آن شد, بوجود آمدن اینترنت بود. اینترنت شبكه بین‌المللی متشكل از شبكه‌ها و شاهراههای اطلاعاتی جهانی است. اینترنت همچنین منابع اطلاعات موجود در عرضه‌كنندگان سرویسهای بی‌شمار را در اختیار كاربران مختلف قرار می‌دهد. از طریق اینترنت میلیونها رایانه به یكدیگر متصل می‌شوند و شبكه جهانی را به وجود می‌آورد. در این شبكه جهانی هر نوع كاربری یافت می‌شود: افراد, دانشگاهها, سازمانهای دولتی, مؤسسات و شركتهای خصوصی, فروشگاهها, بانكها و... . هر چند در ابتدا اینترنت جهت اهداف نظامی طراحی گردید و سپس در زمینه فعالیت‌های تحقیقاتی و مطالعاتی مورد استفاده قرار گرفت. ولی به سرعت نحوه استفاده از آن در امر تجارت شناخته شده و مورد بهره‌برداری وسیع قرار گرفت.
تجارت الكترونیكی با استفاده از اینترنت از دو طریق انجام می‌شود: نخست اجرای مبادله الكترونیكی داده‌ها از طریق اینترنت, به این معنی كه اینترنت به عنوان یك شبكه رایگان یا ارزان به جای شبكه‌های گران‌تر ارزش افزوده (VAN)[21] برای ارتباطات بازرگانی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ دیگر وب جهانی[22] یا بازاری است كه كالا, اطلاعات و خدمات را برای فروش عرضه می‌نماید و خریداران می‌توانند به وسیله مرورگرها[23] این بازار را ببینند و در آن خرید كنند[24].
در قرن بیستم میلادی در دهه 90 میلادی به مرور تجارت الكترونیكی به مفهوم جدید آن از طریق شبكه‌های خصوصی و عمومی و اینترنت در آمریكا آغاز شد. در سال 1994 حجم معاملات تجاری به صورت الكترونیكی در آمریكا حدود 325 میلیارد دلار برآورد شده است. آمریكا آن لاین[25] كامپیوسرو[26], پرادیگی[27] مهمترین شبكه‌های تجاری الكترونیكی در آمریكا می‌باشند. علاوه بر آن شبكه خرید اینترنت[28] كه بزرگترین بازارهای خرده‌فروش را اداره می‌نماید, كه كنسرسیومی از شركتها است كه استفاده از اینترنت را برای تجارت الكترونیكی ترویج می‌نماید, نقش برجسته‌ای در گسترش اینترنت و تجارت الكترونیكی در آمریكا داشته‌اند.[29]
یكی از مواردی كه در توسعه تجارت الكترونیكی در آمریكا و به تبع آن در جهان مؤثر بوده است, یادداشت تاریخی بیل كلینتون رئیس جمهوری وقت آمریكا در سال 1993 می‌باشد. وی طی یادداشتی به تاریخ 26 اكتبر 1993 دستورالعملی به منظور ساده و روان‌سازی تداركات صادر كرد كه دولت را به محیط تجارت الكترونیكی وارد ساخت. به این ترتیب بزرگترین پروژه مبادله الكترونیكی داده‌ها با این فرمان موجودیت یافت. وی انتظارات خود را به شرح زیر مطرح كرد:
”به علت تشریفات اداری, كاغذ بازی دست و پا گیر, تأخیرهای غیرضروری و كاهش بهره‌وری مصمم شده‌ام شیوه خرید كالا و خدمات از سوی دولت مركزی را به طور بنیادی تغییر داده و بهبود بخشم و به منظور حصول اطمینان از این امر مقرر می‌دارم كه تجارت الكترونیكی در خریدهای دولت مركزی هر چه سریع‌تر به مورد اجرا گذاشته شود[30].“
با امضای این دستورالعمل, دولت آمریكا موظف شد در كمترین زمان ممكن, تجارت الكترونیكی را برای خرید و فروش كالاها در سطح آمریكا به شكل عملی درآورد. طبق این دستورالعمل چهار مرحله برای رسیدن به تجارت الكترونیكی معین گردید:
1ـ مرحله اول تا مارس 1994 : ساختار و معماری یك تجارت الكترونیكی كه قابل استفاده در ایالات متحده آمریكا باشد تعیین شود و وظایف بخشها و سازمانهای مختلف برای انجام این امر معین گردد.
2ـ مرحله دوم تا قبل از سپتامبر 1994 : یك تجارت الكترونیكی اولیه كه دولت فدرال و تولیدكنندگان خصوصی را قادر به تبادل اطلاعات مربوط به خریدها و قیمت محصولات می‌كند به طور عملی در سطح كشور پیاده شود.
3ـ مرحله سوم تا قبل از جولای 1995 : یك سیستم كامل تجارت الكترونیكی در سطح كشور پیاده شود كه قابلیتهای سیستم اولیه را با پشتیبانی تبادل پول الكترونیكی و استفاده از بانكهای اطلاعاتی گسترش دهد.
4ـ مرحله نهایی تا قبل از ژانویه 1997 : سیستم كامل تجارت الكترونیكی با تمام قابلیتهای ممكن در سطح كشور پیاده گردد.[31]
به دنبال این دستورالعمل, گروهی تحت عنوان ”گروه فدرال تجارت الكترونیكی“ تشكیل گردید و برنامه جامعی تهیه نمود كه در تمام رده‌های سازمانی دولت مركزی یك ظرفیت استاندارد برای تداركات الكترونیكی ایجاد شود.
این دستورالعمل نقش بسیار مهمی در توسعه تجارت الكترونیكی در ایالات متحده داشت و شتاب آن را چندین برابر كرد.
علاوه بر كشور آمریكا, سایر كشورهای پیشرفته مثل كشورهای اروپایی و ژاپن نیز در زمینه تجارت الكترونیكی اقدامات مشابهی را به عمل آورده‌اند. كشورهای تازه صنعتی شده جنوب شرق آسیا نیز با سرعت زیادی در حال گسترش تجارت الكترونیكی می‌باشند. در سالهای اخیر حتی كشورهای كمتر توسعه یافته و در حال رشد نیز نسبت به مقوله تجارت الكترونیكی حساس شده و در حال انجام اقداماتی در این زمینه می‌باشند.
تجارت الكترونیكی در مؤسسات, سازمانها و دولتها از تقاضای روزافزون آنها برای استفاده از فناوری رایانه در جهت بهبود بخشیدن به فرآیند كسب و كار, مبادلات با مشتریان, و مبادله اطلاعات بین مؤسسات مختلف و داخل خود آنها, نشأت می‌گیرد.
جهت دریافت فایل انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی در ایران لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 9,900 تومان
برچسب ها : انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی در ایران , دانلود انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی در ایران , انتقال الكترونیكی , بانكداری , اقتصاد , تجارت الكترونیكی در ایران , توسعه فناوری اطلاعات , كسب و كار الكترونیكی , كارتهای بانكی , فناوریهای امنیت اطلاعات , پول الكترونیكی , انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی , انتقال الكترونیكی و