دسته: معارف اسلامی مقدمه نگاه به مقوله ایثار نگاه عمیقی استایثار و شهادت(كه قله و اوج ایثارگری است) نهایت كمال یك انسان است كه خود را در خدا ذوب كرده این كمال ومشاهده آن دید وسیعی را می طلبد كه در خور شایسته بررسی ابعاد آن باشد این یك مقوله انسانی است كه در همه جوامع وجود دارد سایر ملل برای ایثارگران وكشته شدگان جنگهای خود عظمت وجایگاه خاصی قائلند وهمواره كوشیده
قیمت فایل فقط 5,900 تومان
ایثار
- مقدمه
نگاه به مقوله ایثار نگاه عمیقی است.ایثار و شهادت(كه قله و اوج ایثارگری است) نهایت كمال یك انسان است كه خود را در خدا ذوب كرده این كمال ومشاهده آن دید وسیعی را می طلبد. كه در خور شایسته بررسی ابعاد آن باشد این یك مقوله انسانی است كه در همه جوامع وجود دارد سایر ملل برای ایثارگران وكشته شدگان جنگهای خود عظمت وجایگاه خاصی قائلند وهمواره كوشیده اند آنها را با مباهات وافتخارات وذخیره ای برای پیشرفت نسلهای بعدی قرار دهند.حتی كشورهایی هم كه درگیر جنگ نبوده واز این حماسه آفرینی های تاریخی بی بهره بوده اند سعی كرده اند با اسطوره معنوی هایی در فرهنگ بومی خود تجلی گاه كمال انسانیت را به مردم خود شناسانده و به نوعی روح ایشان را برای رشد و ترقی آماده تر سازند چرا كه همین فضیلتهای فردی است كه موجب ایجاد پیوند بین افراد مختلف اجتماع ودر نهایت برقراری ارتباط بین جوامع مختلف میشود در ایران اسلامی ما هم به دلیل استحكام مبانی دینی ونیز تمدن وپیشینه ی غنی فرهنگ این بحث یعنی ایثار است.
این فضیلت (از خود گذشتگی) زمانی در ریز علی خواجوی دهقان فداكار جلوه می‌كند و زمان دیگر در یك معلم فداكار تجلی می یابد و مواردی چون نوجوانان ها و دانش آموزانی چون شهید فهمیده می توان یافت.
در تاریخ ایران عزیز ما اوج این ایثار را كه نمونه های فراوانی هم دارد در دوران هشت ساله دفاع مقدس به نظاره نشستیم. دفاعی كه آحادملت در آن مشاركت داشته و به اتفاق در برابر دشمن ایستادند. ما درصدد هستیم این جایگاه را به صورت واقعی بازشناسی و نمایان كنیم.
1-1 بیان مساله
1- آیا ایثار تنها گذشتن از جان و مال است؟
2- آیا ایثار در جامعه ی اسلامی امروز امتیاز محسوب می شود؟
3- آیا میزان تاثیر ایثار در افراد جامعه زیاد است یا كم؟
4- آیا دانش آموزان در ایثار نقشی دارند؟
2-1 اهمیت وضرورت مسئله
فرهنگ ایثار وجانبازی بستر تحولات فرهنگی جامعه از جریان رشد وشكوفایی برای تربیت انسانها وتعالی آنها به سوی قله رفیع انسان كامل است .عزیزان جانباز، پای بندی خود را به اعتقادات اسلامی با ایثار خون وبا نثار بند بند وجودشان به اثبات رسانیدند.
ما باید جامعه را به سوی ویژگی های جانباز آرمانی ،تعالی بخشیم: نه اینكه جانبازان را از اوج ایثارگری تنزل دهیم تحولات سیاسی در كشورها وانقلاب های كه منجر به تغییر ساختاری نظام ها وحكومت ها می شوند، دارای ویژگی های فرهنگی خاص خود هستند. تغییردر فرهنگ عمومی مردم وجایگزینی فرهنگ جدید به جای گذشته ،بر خلاف تغییرات سیاسی نظامی، كه در مدت نسبتا كوتاهی به وقوع می پیوندند ومستلزم صرف زمانی طولانی است.
در تداوم انقلاب و در مواجه با توطئه های مختلف استكبار جهانی وپیش آمدن ابتلائات مختلف جانباختگان مكتب عشق وایثار سر از پای نشناختن وبا تعالی معنوی وعرفانی در صف مقدم مبارزه با استكبار جهانی وایادی مزدور آن پیشتاز صحنه های خون وشرف گردیدند. اوج این ایثارگریها در میدان های مبارزه حق علیه باطل و در جای جای میهن اسلامی، از كردستان تا خوزستان، در هنگامه خون و خطر وعشق وشرف نمایان گردید.
در هر جامعه مجموعه ای از نیروهای مختلف وجود دارند كه در طیف بسیار وسیعی از كفر تا ایمان طبقه بندی می شوند و در مواجهه با نهضت های الهی عكس العملهای خاص خود را نشان می دهند. به گونه ای كه پاره ای از مردم تا مرز شهادت وایثار وجان ومال از مبانی عقیدتی وارزشهای مكتبی آن نهضت الهی حمایت می كنند وعده ای دیگر در موضع كفر والحاد خود،سرسختانه در مقابل آن قرار می گیرند.
در تداوم انقلاب و در مواجه با توطئه های مختلف استكبار جهانی وپیش آمدن ابتلائات مختلف جانباختگان مكتب عشق وایثار سراز پای نشناختند وبا تعالی معنوی و عرفانی در صف مقدم مبارزه با استكبار جهانی وایادی مزدور آن اقدام كردند.
این جاست كه وظیفه ی بس خطیر جامعه و تمام كسانی كه ایثارگران به گردن آنان حق حیات دارند آشكار می گردد.و اما این مقوله نیز از دو جهت قابل توجه وبررسی است: یكی آنكه اساسا جامعه باید دین خود را نسبت به كسانی كه با ایثار وجانبازی ،حیات وبقای جامعه را تضمین كرده اند ادا كردند وكوتاهی وسهل انگاری در انجام این وظیفه كفران نعمت وناسپاسی وحق ناشناسی است. از جهت دیگر قدردانی نسبت به ایثارگران نشانه ی تلاش وایثار خود قرارداده بود ونظام اسلامی ما نیز در تمام برنامه ریزی ها وجهت گیری های فرهنگی،سیاسی، اقتصادی و..
این هدف مقدس را نصب العین قرار داده است. از این دیدگاه ایثار وجان فشانی در راه تحقق آرمان ها وتثبیت ارزش های الهی، مقدم بر هر خدمت و حركتی به شمار می آید، چه، در پرتو ایثار وفداكاری است كه امنیت جامعه ی اسلامی در قبال توطئه های دشمنان تضمین شده زمینه مناسب برای ساختن یك جامعه ی نمونه ی قرآنی فراهم می گردد.
3-1 اهداف پژوهش
1- آشنایی با مفهوم ایثار
2- آشنایی و درك طبقات ایثار
3- شناخت تاثیرات ایثار در جامعه
4- بررسی نگرش های موجود به این مبحث دربرخی منابع موجود
گرداوری این تحقیق از آن جا كه قشر جوان ونوجوان ما به نوعی امید آینده كشور محسوب می شوند باید برای پذیرش نقش های مختلف آینده آماده شوند و تمام جنبه های زندگی را بیاموزند.
یكی از جنبه های زندگی ایثار وفداكاری است زیرا می توان در این مورد ایثارگران واقعی وخصلت پاك و با ارزش آنها را برای عموم مردم به تصویر كشید وبرای جوامع بعدی به یادگار گذاشت.
این تحقیق نیز با هدف ارزیابی ایثار در جوامع مختلف وچگونگی آن گردآوری شده است.
به دلیل ضیق وقت امکان استفاده از بسیاری از ابزار و طرحهای اماری دقیق میسر نگردید.
در زمینه ایثار تحقیقات زیادی به عمل آمده است از جمله تحقیقات عمر وخالد ودكتر معین و..كه میتوان از نظرات آنها استفاده كرد وحتی تاریخچه ای از ایثار كه در تاریخ اسلام در دوره پیامبر ارائه شده استفاده كرد ولی در زمینه ی تاثیرات آن در جامعه تحقیقات زیادی به عمل نیامده و به شكل مكتوب منابع زیادی در دسترس نبوده است.حال سعی ما دانش آموزان ونوجوانان دراین تحقیق بر این است كه انواع ایثار و تاثیر آن را در جامعه مورد بررسی قرار دهیم.
با توجه به اینكه موضوع اسلامی می‌باشد شاید نواقصی داشته باشد كه از تمامی عزیزانی كه این تحقیق را مورد بررسی قرار می دهند خواهانیم كه مساعدت لازم را درجهت پیشبرد بیشتر تحقیق در مراحل آینده به عمل آورند قبلا از همكاری شما عزیزان متشكریم.
5-1 جامعه آماری
1- منابع چاپی شامل كتابهای تفسیر، داستانی، مفاهیم قرآنی و…
2- دانش آموزان دوره متوسطه دبیرستان شاهد عصمت
1- منابع چاپی با توجه به محدودیت زمان تحقیق ووسع وتوانایی پژوهشگران منابع مذكور از بین منابع انتخاب وفیش برداری شد.
2- نمونه آماری دانش آموزان تعداد 70 نفر از دانش آموزان دختر دبیرستان شاهد عصمت كه به طور تصادفی انتخاب وپرسش نامه بین آنها توزیع شده است.از این تعداد 50 پرسش نامه كامل انتخاب واطلاعات آن استخراج شد.
بنا به موضوع روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش روش تحقیق كتابخانه ای وروش همایشی می‌باشد.
به این صورت كه در مرحله اول با مراجعه به منابع موجود كتابخانه ای بر حسب موضوع از اطلاعات مورد نظر فیش برداری ودر تدوین مورد استفاده قرارگرفت. برای جمع آوری نظرات دانش آموزان از پرسش نامه 10 سوالی استفاده شد و نظرات دانش آموزان پیرامون هر یك از سوال ها با مقیاس تعیین شده وجمع آوری شد.
روش آماری مورد استفاده در حد آماری توصیفی (درصدگیری ورسم نمودار) می‌باشد.
9-1 مراحل اجرای تحقیق
پرسشنامه های تهیه شده در اختیار دانش آموزان دختر قرار گرفته بعد از پرشدن پرسشنامه كدگذاری شده واطلاعات آن استخراج شد وبعد از آن به كمك سایر افراد گروه به شكل نمودارهای درصد فراوانی ترسیم شد.
از جمله مشكلات این تحقیق عدم وجودكتب وتحقیقات كافی در زمینه ایثار و تاثیر آن در فرد و خصوصا اجتماع بود.
مشكل دیگر با توجه به ضیق وقت تعداد نمونه آماری 50 پرسشنامه (بعد از حذف _ پرسشنامه های ناقص) می‌باشد.
برای كسب اطلاعات جدید روز، شناخت زیادی روی سایتهای اینترنتی نبود و فقط از چند سایت استفاده شده است.
از عزیزانی كه تحقیق را بررسی می كنند تقاضا داریم كه تحقیقات را دراختیار مسئولین قرار دهند تا موجبات مطالعات گسترده تر در این زمینه و خدمت به جامعه فراهم گردد، به امید روزی كه تمام افراد جامعه به خصوص جوامع اسلامی قدر ایثار و ایثارگران را بدانند خود عضوی از این گروه فداكار باشند.
2 ایثار
كلمه ای زیبا است، فضیلتی بزرگ دارد، اما عملی است كه بسیار دشوار از گذشتن از خود ومقدم داشتن دیگران، شجاعتی بزرگ می طلبد واین عمل قهرمانانه جز از روح های بزرگ و پاك سر نمی زند، چه ایثار مالی، چه ایثار جانی خودمحوری سه راه ایثار است.
تعلقات و وابستگی ها هم برای رشد خصلت های كمال گرا است. برادری در سایه ی ایثار معنی می یابد. ایثارگر كسی است كه درعین نیاز دیگری را بر خود مقدم می داند و در عین خستگی كارهای دشوار را بر عهده می گیرد وفداكارانه به خاطر خدا به نفع مردم از حق شخصی خود می گذرد.ایثارگری ،وارستگی از وابستگی هاست.در رابطه های مالی با دیگران نیز چنین است.كسی كه شادی خود را به قیمت اندوه دیگران بدست می آورد مسلمان نیست.
و آن كه راحتی خود را با رنج دیگران می طلبد انسان نیست. اگر درجمع مومنان روحیه ی ایثارگری برادرانه باشد، تا آن جا كه جیبها و منافع یكی باشد نه تنها اصطكاك منافع پیش نمی آید و نه تنها كلاه گذاری بر سر دیگران در اندیشه های نمی گذرد بلكه روحیه ی سختی پذیری برای رفاه دیگران رواج می یابد، كاری كه خدا پسندانه است. ایثارگر چون رضای خدا را بدست می آورد از عمق جان خشنود می شود.
اوج صفا و گذشت در آن است كه برادری را به مرز یگانگی برسانند با وحدت درخواسته وحدت در محبت وحدت در منفعت.
امام سجاد (ع) به مردی فرمود:آیا به این مرحله رسیده اید كه یكی از شما دست در جیب دیگری كند و آنچه را كه نیاز دارد بردارد بی آنكه اجازه بگیریدكه گفت: نه فرمود: پس هنوز برادر نیستند!
هل یدخل احد كم یدل فی كم اخیه وكسبه فیاخذ مایرید من غیر اذن؟
قال:لاقال: فلستم بالاخوان
وبه راستی كه چه مرز دشواری: ولی برادری، این دشواری ها را آسان می سازد.البته بی اجازه دست در جیب وكیف كسی كردن هم حرام است هم خلاف ادب لیكن در حدیث یاد شده منظور آن است كه صفا و برادری ویكرنگی واخوت دوبرادر دینی به حدی برسند كه جیب من وتو با هم نداشته باشند و حتی در استفاده از احوال یكدیگر محتاج به اجازه گرفتن نباشد و یعنی اوج برادری و ایثار! روحیه ی سرشار از (حال) و(آبرو) ارزش فوق تصور دارد واگر بر زندگی ها ومعاشرت ها سایه گستر شود بهشت را در همین دنیا هم می توان دید.[1]
هدف ایثار این است كه رضای خداوند را بر رضای خود ترجیح دهی و خشنودی خداوند را به خشنودی غیر از خدا برتر بخشی ورضای خداوند را بر هوای نفست ترجیح دهی زیرا رضای خداوند والاتر است. دائما این سوال را از خودت بپرس: چه چیزی خدا را راضی می كند؟
در این صورت لذت ایثارت را در لبخند دیگری خواهی یافت وشادیت را با ایثار در سعادت دیگری می یابی. آیا آن را قبلا چشیده ای؟
این را حفظ كن: مقصد ایثار این است كه رضای خداوند بر رضای غیر او ترجیح دهی[2].
با سایر مردم به انصاف و با مومنین به ایثار رفتار كنید.
خدا را چنین است كه جز سه دسته وارد بهشت نمی شوند.
امام علی (ع)
یكی از آنها كسانی هستند كه برادر مومن خود را به خاطر خدا بر خویشتن مقدم می گیرند.
امام باقر(ع)
ایثار كنندگان ازرجال اعرافند.
امام علی(ع)
به هنگام ایثار است كه گوهر كریمان آشكار می شود.
امام علی(ع)
دیگران را بر خود ترجیح می دهند و هر چند خود به آن محتاج باشد.
امام صادق (ع)
ایثار زیور پارسایی است.
امام علی(ع)
ایثار فضیلت است و احتكار رذیلت وفرومایگی .
امام علی(ع)
1- دلیری زهوشیار بودن بود
2- دلاور سزایش ستودن بود
(فردوسی)
1-braving is from becoming sober
2-vali ant is deserving to prise
2- برای تحقق یك هدف خواه امیر باشی یا گدا فرق نمی كند و تنها یك میزان معین شده است كه در آن ایثار و فداكاری است.
(دكتر ماردن)
2-For Fall Fill adream, It s not different that you be a prince or beggar It s have Fixed a cost For all of people and those are self-sacrifice and devotion.
3- آنكس كه در راه پسند خود دست از جان می شوید بزرگ نیست. آنكس بزرگ است كه در راه دیگران بمیرد. (گاندی)
3-Every body who die tor him/her self is not great. That one is great who die for the other people.
4- ایثار وفداكاری بدون امیدواری وآرزو منتهی درجه ی فضیلت انسانی است.
(لوفوی)
4-giving aboundance and devotion without any hope is the Eud of the humus saperority or virtue.
5- هر چه به فداكاری و مهرورزی خود بگیریم كامل تر و خوشبخت تر خواهیم شد.
چرا كه هیچ خالی به اندازه ی جوانمردی ومهربانی به سلامتی روح كمك نمی كند
(جان كاینزل)
5-If weused to devotion and kindness we will be more pertect and lacky because Nothing can help to our health unless the generosity and kind ness.
6- بهترین مردم سودمندترین آنهاست. (حضرت محمد (ص))
6 -The best of all is the asefull of them.
7- ایثارگر اولین كسی است كه وارد بهشت می شود.
7-abundancer is the first person who in ter in the heaven.
برای امام (ره) آنچه به عنوان یك هدف خدشه ناپذیر اهمیت داشت ،عمل به تكلیف الهی وپاسداری از ارزش ها و آرمان های اسلامی بود. ازدیدگاه امام(ره) ایثار و جان فشانی در راه تحقق آرمان ها وتثبیت ارزش های الهی، مقدم بر هر خدمت وحركتی به شمار می آید.
فرصتی است مغتنم تادیگر بار،اهداف و آرمان های متعالی آن رهبر همیشه جاوید ، توصیه ها ورهنمودهای آن روح جاودانه الهی مورد تذكر وتاكید قرار گیرد، باشد كه با پیگیری آرمان های وتداوم راه آن بزرگوار،رضایت حق تعالی را كسب وروح امام راحل را از خود راضی وخشنود بنماییم انشاء الله.
مروری گذرا به سیر زندگی سراسر تلاش ومجاهدت توام با صبر ومقاومت امام خمینی (ره) كه از ایمان سرشار وتوكل لایزال آن مرد خدا به ذات حق تعالی مایه می گرفت حاكی از این حقیقت والاست كه آنچه برای حضرت امام(ره) به عنوان یك هدف خدشه ناپذیر اهمیت داشت،عمل به تكلیف الهی وپاسداری از ارزش ها و آرمان های اسلامی بود. هنگامی كه فریاد ستم كوب حضرت امام(ره) به سال 1342 در مخالفت با مظالم دستگاه ظلم وجور حاكم، لرزه بر اندام رژیم شاه واربابانش افكند، و زمانی كه غریو رعد گون آن فریاد گر بزرگ، به سال 1343 در اعتراض به تصویب قانون اسارت بار كاپیتولاسیون توسط مجلس فرمایشی وقت، سكوت سنگین حاكم برخفتگان وخموشان را شكست، و آن هنگام كه سخنان آگاهی بخش واعلامیه های بیدار كننده آن قائد دور از وطن جان ودل عاشقان امام را لبریز از عشق وایمان و امید به پیروزی می ساخت وقلب دشمنان اسلام وقرآن را از شر ننگ تلخ گاهی وشور بختی می آكند، آری در پس همه ی این خروش ها و تلاش های خستگی ناپذیر در طول این سالیان تنها یك انگیزه ی مقدس به تمامی رخ می نمود و آن جلب رضای حق بود وانجام تكلیف الهی وبس. و همین انگیزه ی خدایی نیز رمز توفیق آن طلایه دار قافله ی قیام وانقلاب گردید. امام خمینی باذره-ذره ی وجود خود این كلام وحی را باور داشت كه :«بگو (ای پیامبر) كه آیا شما(دشمنان حق) جز یكی از دو نیكویی (شهادت یا پیروزی) ،چیز دیگری را می توانید از ما انتظار برید؟(1)
و چنین بود كه او با سرمایه ی ایمان وا خلاص و پشتیبانی ملتی حق جوی وخداجوی ،سرانجام رژیم تا بن دندان مسلح ستم شاهی را كه از حمایت همه جانبه ی ابرقدرت ها وقدرتهای شیطانی برخوردار بود از سریر قدرت به زیر كشید وشالوده حكومت اسلامی را در این رمز وبوم می افكند امام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران ،تبلور تجسم عینی تمامی ارزش هایی است كه این نظام بر پایه آن استوار گشته است. او خلوص وخداجویی را سرلوحه حیات سراپا تلاش و ایثار خود قرار داده بود و نظام اسلامی ما نیزدر تمامی برنامه ریزی ها وجهت گیری های فرهنگی، سیاسی،اقتصادی و.. این هدف مقدس را نصب العین قرار داده است.
از این دیدگاه ایثار وجان فشانی در راه تحقق آرمان ها وتثبیت ارزش های الهی مقدم بر هر خدمت و حركتی به شمار می آید ، چه، در پرتو ایثار وفداكاری است كه امنیت جامعه ی اسلامی در قبال توطئه های دشمنان تضمین شده زمینه ی مناسب برای ساختن یك جامعه ی نمونه ی قرآنی فراهم می گردد. ایثارگرانی كه با خلوص و عشق وصفا وبدون كمترین چشمداشتی به امام عزیزشان اقتدا كردند و جلب رضای حق را بر هر خواسته ی دیگری ترجیح دادند اینان از دیدگاه امام (ره) احیاگران اسلام و ارزش های متعالی اسلام اند. امام خمینی(ره) در توصیف مقام و جایگاه جانبازان این فاتحان قله های بلند ایثار ، چنین می فرمایند:
این جانبازان حماسه آفرین كه پرچم پرافتخار لااله الا الله را بر فراز كشور عزیز به اهتزاز در آورده اند و با خون وتوان خود شرافت انسانی ملت بزرگ را بیمه نمودند و با پشتیبانی توده های میلیونی به پا خاسته ائمه كفر والحاد را شكست مفتحانه داده و كشور را از لوث وجود آنان پاك نمودند الحق به ملت ما حق بزرگ دارند.(2)
توجه وعنایت تام وتمام حضرت امام (ره) نسبت به ایثارگران و از جمله جانبازان ،از این واقعیت نشات می گیرد كه ایثارگران در صف مقدم جبهه ی دفاع از اسلام و میهن اسلامی قرار گرفته اند وعزیزترین سرمایه ی وجودی، یعنی جان خود را در معرض خطر قرار داده اند. البته در جامعه ی اسلامی تمام افرادی كه به نحوی از آنها در پیشبرد جامعه به سوی اهداف خود نقشی ایفا كنند دارای ارزش واعتبارند اما بدیهی است كه در این میان آن جوان مردانی كه برای حفظ كیان اسلام و قرآن جان خود را خالصانه فدا كرده اند و یا تا مرز شهادت به پیش رفته با تقدیم بخشی از سلامت وعضوی از پیكر پاك خویش «خود چراغ هدایتی شده اند كه در گوشه –گوشه ی این مرز بوم به دین باوران راه رسیدن به سعادت آخرت را نشان می دهند راه رسیدن به خدای كعبه را»
3- این جاست كه وظیفه ی بس خطیر جامعه و تمام كسانی كه ایثارگران به گردان آنان حق حیات دارند آشكار می گردد.و اما این مقوله نیز از دو جهت قابل توجه وبررسی است:
یكی آنكه اساسا جامعه باید دین خود را نسبت به كسانی كه با ایثار و جانبازی حیات و بقای جامعه را تضمین كرده اند، ادا كند و كوتاهی وسهل انگاری در انجام این وظیفه كفران نعمت وناسپاسی وحق ناشناسی است.از جهت دیگر، قدردانی نسبت به ایثارگران نشانه ی ارج گذاری به ارزش های گران قدری است كه تداوم انقلاب و نظام ، مدیون حضور فراگیر آنها در عرصه ی زندگی فردی واجتماعی مردم ماست. وقتی ارزش هایی هم چون ایثار و فداكاری خدای ناخواسته- در جامعه ی اسلامی ما كمرنگ می شوند وضد ارزشها برای بروز وظهور وجلوه گری، عرصه ی مناسب و میدان باز پیدا كنند، در آن صورت از انقلاب اسلامی نیز ظاهری بیش باقی نخواهد ماند ضمن آن كه در مقاطع حساس و بحرانی، نظام از پشتوانه ی عظیم حضورایثارگران در برابر دشمنان خود محروم خواهد ماند. بنابراین باید دانست كه ایثارگران از نگاه امام(ره) قدرانی نسبت به ایثارگران نشانه ارج گذاری به ارزش های گران قدری است كه تداوم انقلاب و نظام مدیون حضور فراگیر آنها در عرصه زندگی فردی و اجتماعی مردم ماست. و از جمله جانبازان، به حق سرمایه های اصلی و پشتوانه های حقیقی انقلاب ونظام محسوب می شوند و از این رو باید اهتمام وعنایت نظام نیز متوجه این قشر فداكار جامعه گردد. دراین خصوص، به جاست كه از رهنمودهای امام راحل(ره) بهره مند شویم كه خطاب به كار گزاران نظام اسلامی می فرمایند:« به همه مسئولان كشورمان تذكر می دهم كه در تقدم ملاك ها، هیچ ارزش وملاكی مهم تر از تقوا و جهاد در راه خدا نیست و همین تقدم ارزشی الهی باید معیار انتخاب وامتیاز دادن به افراد واستفاده از امكانات و تصدی مسئولیت ها و اداره كشور، و بالاخره جایگزین همه سنت ها وامتیازات غلط مادی ونفسانی بشود چه در زمان جنگ و چه در حالت صلح، چه امروز وچه فردا، كه خدا این امتیاز را به آنان عنایت فرموده است و صرف امتیاز لفظی و عرفی كفایت نمی كند،كه باید هم در متن قوانین و مقدرات وهم در متن عمل وعقیده وروش و منش جامعه پیاده شود و مصلحت زجر كشیده ها و جبهه ها رفته ها و شهید واسیر ومفقود ومجروح داده ها-و در یك كلام مصلحت پا برهنه ها و گودنشینها ومستضعفین ،بر مصلحت قاعدین در منازل ومناسك ومتكین ومرفهین گریزان از جبهه وجهاد وتقوا و نظام اسلامی مقدم باشد.
4- اكنون هر چند در سال گذشت رحلت امام عزیز مان، با رغم فراق وهجران آن روح خدا، برجانمان سنگینی می كند، اما خدای را شكر می گذاریم كه از نعمت رهبری شخصیتی بهره مندیم كه خود درمحضر امام راحل، درس خلوص وایثار وعمل به تكلیف الهی را به خوبی آموخته و افتخار آن را دارد كه به كسوت جانبازی درآمده است. توجه واهتمام عظیم مقام معظم رهبری،حضرت آیت الله خامنه ای نسبت به ایثارگران، نویدبخشی آن است كه با تحقق رهنمودها ووصایای امام خمینی(ره) تداوم انقلاب اسلامی تضمین ومسیر نظام جمهوری اسلامی ایران به سمت اهداف از پیش تعیین شده هموار گردد.[4]
بنیاد مستضعفان وجانبازان انقلاب اسلامی نیز در این میان مسئولیت سنگینی را بر دوش خود احساس می‌كند كه امیدوار است با لطف وعنایت خدای متعال، استمداد از روح جاودانه ی حضرت امام (ره) حمایت مقام معظم رهبری وپشتیبانی ملت شریف و حق شناس، بتواند وظایف خطیر محوله رابه نحواحسن به انجام رساندودین خود رانسبت به مستضعفان وجانبازان-این شهیدان زنده وسندهای گویای عزت وآزادگی ادا نماید.ان شاءالله.2
سرجاودانگی حادثه كربلا كه اصل آن در مدت كمتر از یك روز و در بخش بسیار كوچكی از سرزمین پهناور اسلامی واقع شد. نیز همین هاست.در طی این سیزده قرنی كه حادثه كبری و داهیه عظیمی می گذرد، هر ابرقدرتی كه آمد با هدف كربلا جنگید. هیچ قدرت جابری نیامد مگر این كه گاهی با نام حسین (ع) گاهی با قبر او، گاهی بار زائر اوگاهی با وقف برای او و گرانقدر آن قیام واقدام كردند. ولی هیچ كدامشان به مقصد شوم نود نرسیدند وتنها نتوانستند این مشعل فروزان هدایتگر نسل بشری را خاموش كنند بلكه خودشان نابود شدند.[5]
از آن طرف در طول تاریخ افراد فراوانی جنگیدند، كشته وكشته شدند ولی نام آنها در لابه لای تاریخ دفن شد. یك مورخ باید در صفحات تاریخ با جدیت وپشتكار كنجكاوی كند تا بتواند ازلابلای كتب تاریخی قصه ای تاریخی را استنباط كند اما حماسه كربلا همواره سرآمد تاریخ است و برتارك آن می درخشد.
این بدان جهت است كه آفرینندگان این حماسه پرشكوه افرادی عادی نبودند بلكه كسانی بودند كه عرفان ناب را با حماسه ونبرد دلیرانه خود آمیخته بودند. در كربلا مردانی بوده اند كه با وضوی نماز عشا نماز صبح می خوانند. بدین صورت كه نماز مغرب و نافله آن را می خواندند مقداری استراحت میكردند و بعد بر می خاستند ونماز عشا ونافله آن را می خواندند وسپس به اذكا و ادعیه ومناجات مشغول بودند تا فضیلت نماز شب فرا می رسید وبعد ازاقامه نماز شب نافله ونماز صبح را به جا می آوردند واین سیره حسنه آنان بود. اینها بودند كه كربلا را حفظ كردند و نگذاشتند از صفحه حافظه تاریخ محو شود. [6]
6 –2ا یثار شهادت در انقلاب اسلامی
فرهنگ ایثار و جانبازی بستر تحولات فرهنگی جامعه از جریان رشد و شكوفایی برای تربیت انسانها وتعالی آنها به سوی قله رفیع انسان كامل است. عزیزان جانباز، پای بندی خود را به اعتقادات اسلامی با ایثار خون و با نثار بندبند وجودشان به اثبات رسانیدند.
باید جامعه را به سوی ویژگی های جانباز آرمانی، تعالی بخشیم. نه آن كه جانبازان را از اوج ایثارگری تنزل دهیم. تحولات سیاسی در كشورها وانقلاب هایی كه منجر به تغیری ساختاری نظام ها و حكومت ها می شوند. دارای ویژگی های فرهنگی خاص خود هستند. تغییر درفرهنگ عمومی مردم و جایگزینی فرهنگ جدید به جای گذشته بر خلاف تغییرات سیاسی نظامی كه در مدت نسبتا كوتاهی به وقوع می پیوندند و مستلزم صرف زمانی طولانی است.انقلاب اسلامی كه ماهیتا یك انقلاب فرهنگی است از این قاعده كلی مستثنی نمی باشد. به همین سبب در سخنان حضرت امام (ره) ومقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای(مد ظله) ملاحظه می شود كه بر زدودن آثار فرهنگی طاغوت و ارائه فرهنگی اصیل اسلامی تاكید شده است.
برای مثال حضرت امام(ره) در تاریخ 1/11/57 فرمودند:« ما وارث یك مملكتی هستیم كه همه چیزش انسانیت را سلب كردند جوانهای ما را فانی كرد.. از همه جنایت ها بالاتر از دست دادن نیروی انسانی است. ده بیست سال لازم است كه همه اقشار ملت فعالیت كنند تا بتوانند این نقصیه ها را رفع كنند اشاعه یك تفكر تا زمانی كه به عنوان یك فرهنگ عام در بین مردم جایگاه خود را نیافته و ساختار فرهنگی جامعه را متحول ساخته یك حركت مبدا وموقتی است البته بدیهی است كه هر چه مبانی فرهنگ انقلاب با فطریات مردم سازگارتر وتوان پاسخگویی به نیازهای فردی واجتماعی را براساس شرایط زمان و مكان داراتر باشد پایدارتر وماندنی تر است. تربیت نسل انقلاب و القای فرهنگ ایثارگری وارتقای فرهنگی جامعه مسلمانان به سوی اهداف عالیه اسلام در جهت نمایش جلوه های انسان كامل از جمله اقدام هایی بود كه حضرت امام (ره) سرمایه گذاری هایی عظیم را برای آن نمودند بر مبنای توصیه های ایشان آنچه ضامن تداوم انقلاب نوپای اسلامی در جهت تحقق و پایداری اهداف فرهنگی است. زنده نگه داشتن فرهنگ ایثار و جانبازی است.كشف استعدادهای درخشان جانبازان ومعرفی نمونه های موفق از جمله اهداف و رسالت های بنیاد است. آنچه ضامن تداوم انقلاب اسلامی در جهت تحقق و پایداری اهداف فرهنگی است زنده نگه داشتن فرهنگ ایثار و جانبازی است.
باب فیض الهی بر هیچ كسی مسدودنیست لیكن ظرفیت وجودی انسان ها در دریافت این نقیص متفاوت است. آنان كه در این میان با اخلاص تمام در فرمان بری از ولی خویش منازل عرفان را طی كردندو از خاك راهی به سوی افلاك گشودند و پروانه وار گرد شمع همیشه فروزان وجود مطلق سوختند انسانهایی هستند كه حجاب نفس را دریده وخلوت نشین پرده اسرار گشته اند. البته نمی توان انكار نمود كه انگیزه های افراد وسطح بینش وگستره وجودشان ونیز تداوم بقا و پایداری در مسیر الله متفاوت ودارای مراتب مختلفی است جانبازان كه خود از مصادیق بارز سالكان راه حقیقت هستند نیز در پهنه عمل در مراتب مختلف فكری و اخلاقی قرار می گیرند ولازم است كه براساس مشخصه های جانباز آرمانی، این عزیزان را یاری نموده تا هر چه در پر توان تر وشایسته تر تداوم راه حق وحقیقت گام های بلندتری بردارند. جانبازانی در این راه موفق ترند كه با انگیزه های خالص الهی و عرفانی پای در میدان مبارزه گذاشته و همواره در بستر زمان از مشكلات ومصائب مختلف فكری ،اخلاقی،عقیدتی وسیاسی ابراهیم وار سربلند بیرون آیند و پرچمدار نهضت در راه تحقق اهداف بلند اسلامی باشند. فرهنگ ایثار و جانبازی،ملاك ومعیار صحت حكومتها وانگیزه هاست. جانبازان به لحاظ نوع برخورد با مسائل فردی واجتماعی قابل طبقه بندی هستند.
گروهی از آنان نسبت به شرایط محیطی و اجتماعی منفعل گشته و با توجه به موانعی حركتی-جسمی نتوانسته اند روح بزرگ جانبازی را بر این موانع حاكم نمایند. حال مسئولان محترم نظام با برنامه ریزیهای خود با شناخت دقیق از جانبازان ،در حیات ومسائل ومشكلات آنان این عزیزان را به سمت تعالی بیشتر یاری داده و موانع این ترقی را مرتفع نمایند.
زایش و پویای فرهنگ جانبازی تنها در گرو رسوخ ونفوذ آن در ساختار فرهنگ عمومی است و بدون یافتن جایگاه واقعی و راستین آن امكان تربیت وتعالی افراد جامعه به صورت اسوه های حسنه وجلوه های انسان كامل وجودنخواهد داشت. فرهنگ ایثار وجانبازی بستر تحولات فرهنگی جامعه در جریان رشد و شكوفایی برای تربیت انسان ها و تعالی آنها به سوی قله رفیع انسان كامل است. از تاكید های مكرر حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در این باره نیز چنین بر می اید كه در كلیه برنامه ریزیها و اجرایی كشور وخط مشی ها وسیاست گذاری ها مسئولان نظام وسازمان ها وارگانهای قانون گذاری باید همیت خود را در ارتقای فرهنگی عموم مردم قراردهند. در این باره سازمانهایی كه جنبه های فرهنگی فعالیت های آنان غالب بر سایر جنبه های اقدام هایشان است مضاعف دارند و باید احساس تكلیف بیشتر نمایند.
مراكزی از قبیل شورای عالی انقلاب فرهنگی كه بنا به دستور صریح واكیدحضرت امام (ره) متكفل فرهنگ عمومی می‌باشد در این میان وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی صدا وسیمای جمهوری اسلامی بنیاد شهید بنیاد مستضعفان وجانبازان انقلاب اسلامی و سایر سازمان های فرهنگی و تبلیغی لازم است در حوزه كاری خود سعی لازم مبذول دارند تا این فرهنگ در بین اقشاری كه با آنان سروكار دارند رشد توسعه وتعمیق یابد.
در هر جامعه مجموعه ای از نیروهای مختلف وجود دارند كه در طیف بسیار وسیعی از كفر تا ایمان طبقه بندی می شوند و در مواجهه با نهضت های الهی عكس العلمهای خاص خود را نشان میدهند به گونه ای كه پاره ای از مردم تا مرز شهادت وایثار و جان ومال از مبانی عقیدتی وارزشهای مكتبی آن نهضت الهی حیات می كنند و عده ای دیگر در موضع كفر والحاد خودسرسختانه در مقابل آن قرار می گیرند. سایر مردم نیز به سبب شرایط روحی وزمینه های ایمانی در بین این دو قطب قرار دارند و بیشترین گرایش انها به یكی از این دو گروه است انقلاب اسلامی نیز مواجه با این واقعیت اجتماعی بوده است به دلیل وجود گرایش های شدید مذهبی و زمینه های وسیع تفكر الهی گروه های گسترده ای از مردم در این كشاكش طرفداری همه جانبه خودرا از تحقق احكام خدا وتنفر خود را از حاكمیت طاغوت در صحنه های این نهضت به اثبات رسانیدند وپای بندی خود را به آرمان های مقدس انقلاب اسلامی با نثار قطره قطره خون امضا نمودند. در تداوم انقلاب ودر مواجه با توطئه های مختلف استكبار جهانی و پیش آمدن ابتلائات مختلف جانباختگان مكتب عشق وایثار سراپای نشناختند وبا تعالی معنوی وعرفانی درصف مقدم مبارزه با استكبار جهانی وایادی مزدور آن پیشتاز صحنه های خون وشرف گردیدند. اوج این ایثارگریها در میدان های مبارزه حق علیه باطل و در جای جای میهن اسلامی از كردستان تا خوزستان در هنگامه خون وخطر وعشق و شرف نمایان گردید. این مجموعه انسانهای الهی وعارفان عاشقی چنان واله و شیدای امام مقتدایشان بودند كه پا در جای پا و سایه به سایه وی هم چون مولایشان شهیدان روز و زاهدان شب شدند كه نردبان عروجشان جهاد اكبر وجهاداصغر بود.آن عزیز میدان الهی مبارزه با كفر را دانشگاهی می دانست كه دانش پژوهان آن درس ایمان، ایثار،تقوا، جهاد وشهادت را در مراتب مختلف فرا می گرفتند. وی برخاستگان از این مكتب را «رهبران این نهضت» می نامید زیرا از مهمترین مشخصه های رهبر این است كه آگاه به شرایط زمان ومكان باشد و اعتقاد و ایمان راسخ در راه تحقق آرمان های مكتب از نثار جان ومال دریغ نورزد. این عزیزان و جانباختگان نیز حقانیت رای خود و پای بندیشان را به اعتقادات الهی و اسلامی با ایثار خون و با نثار بندبند وجودشان به اثبات رسانیدند وبه راستی الگوها واسوه های ایمان وتقوا گردیدند.[7]
اشخاصی كه به حسب وظیفه شرعیه الهیه و برای حفظ اسلام و احكام مقدسه آن و صیانت كشورهای اسلامی ازسلطه اجناب خذلهم الله تعالی قیام به امر به معروف ونهی از منكر با شرایط مقرره آن نموده اند و برای آنها در این انجام وظیفه گرفتاری از قبیل حبس یا قتل پیش آمده است وخانواده آنها محتاج به كمك وسرپرستی هستند مومنین از هر طبقه موظفند كه با كمال حفظ احترام آنها به كمك وپشتیبانی آنها قیام كنند و حاضر نشوند به خانواده برادران غیرتمند خود سخت بگذرد دو مجازند تا ثلث ازسهم مبارك امام علیه السلام را دراین مورد مصرف كنندخانواده شهدا وایثارگران رایاری دهید.
در خاتمه از ملت شریف ایران كه بارها در اینگونه مسائل امتحان خود را پس داده اند خواهش می كنم كه به خواهران وبرادران خود كه در اثر اعتصابات وتظاهرات لطمه مالی و جانی دیده اند با احترام تمام آنان را یاری دهند واین وظیفه الهی را به بهترین وجه عمل نمایند. كه خمینی همیشه به یاد آنان است ودست آنان را می فشارد.
3- تاثیرایثار درتکامل فرد
در این فصل علاوه بر تاثیر ایثار در اجتماع به تاثیر ایثار فرد نیز می پردازیم.
ایثار جنبه های مختلف داشته و هر كس می تواند در حیطه ی كار خود عمل ایثار و از خودگذشتگی را در عرصه های مختلف به اجرا در آورده و دیگران را از بازتاب عمل خویش بهره مند سازد به عنوان مثال یك معلم علاوه بر مسائل درسی وكتابی غالبا دانش آموزان خود را به مسائل اجتماعی وزندگی حال وآینده آشنا نموده وآثار تربیت او بر روی دانش آموزان قطعا آثار مثبت خواهد گذاشت.
1-3ایثار و خدامحوری
آنچه دربارة «ایثارگری» در فرهنگ شهادت گفته شد در تمامی جوامع، مشترك است و ربطی به ایمان دینی جوامع ندارد حتی در بین پیروان مران های غیر دینی افرادی بودند و هستند كه برای حمایت از منافع جامعه از منافع فردی می گذرند و در مواردی جان خویش را نیز فدای جامعه می كنند. اما آنچه در ایمان دینی وجود دارد این است كه انسانی كه جان خویش را در راه دفاع از مردم فدا می‌كند اگر مؤمن به خدا باشد و برای جلب رضای خداوندی از جان خویش بگذرد، نه تنها چیزی را از دست نداده بلكه تا نیل به مقام قرب حضرت حق، آری شهید با تقدیم جان ناقابل خویش به جوار حضرت حق می شتابد و به وجه الله نظر می‌كند و مرزوق عندالرب می شود. گسترش این روحیه در تمامی افراد جامعه به این معنی است كه هر كسی در انجام تكالیف فردی و اجتماعی خدا را در نظر بگیرد و او را حاضر و ناظر بر اعمال بداند و فقط برای جلب رضای او كار كند. دوستی و دشمنی او با دیگران بر این اساس استوار باشد برای چنین كسانی موقعیت های سیاسی و اجتماعی و منافع اقتصادی، هدف نیست. او اگر مسئولیتی را می پذیرد فقط برای انجام وظیفه دینی است و اگر كاری انجام می‌دهد از كسی توقع اجرت ندارد بلكه اجر عملش را از خدا می طلبد و جز به رضای حق نمی‌اندیشد.
بدیهی است اگر افراد جامعه به گونه ای تربیت شوند كه حركت و سكونشان برای خدا باشد و شعارشان این باشند كه «آن صلوتی و نسكی و محیای و هاتی لله رب العالمین» میزان تنازع و درگیری در میان افراد آن جامعه به حداقل خواهد رسید. و روابط بین آنها خدایی و مملو از عشق و محبت خواهد بود و فرهنگ شهادت به ما می آموزد كه وقتی شهید به عنوان عالی ترین انسان خدا محور برای جلب رضای خداوند از بالاترین سرمایه زندگی خویش گذشت ما هم برای جلب رضای حق از منافع پست خویش بگذریم و از سوی دیگر وقت جلب رضای خداوند ملاك عمل صالح بود دیگری برای خوشایند هركسی غیر خدا، تن به هر كاری نخواهیم داد و از هرگونه تملق و مداهنه و نفاق و ریا كاری و دروغگویی برای خوشایند دیگران پرهیز خواهیم كرد.[8]
2-3نقش ایثار در رشد و تعالی انسان
در اصل لغت ایثار از اثر مشتق است، وقتی كسی چیزی را بر می گزیند و آن چیز را ترجیح می دهد، به این دلیل است كه با منطق خاصی، اثر و نتیجه و فایده آن چیز را ترجیح می‌دهد. در قرآن كریم راجع به انسانهای دنیاطلب، كه تمام هم و غم خود را مصروف دنیا می كنند و به هیچ وجه به عاقبت و آخرت و آثار اخروی و نتایج آن جهانی اعمال خود نظر نمی كنند، فرموده است:
1-بل تؤثرون الحیاه الدنیا و الاخره خیر و ابقی آن هذا لفی الصحف الاولی صحف ابراهیم و موسی (اعلی/19-16)
2-فاما من طغی و آثرالحیاه الدنیا فان الجحیم هی المأوی و اما من خاف مقام ربه و نهی النفس عن الموی آن الجنه هی الماوی (فازعان/41-37) در این آیه شریفه، مقدم داشتن دنیا و ترجیخ دادن آن در مقابل خوف از مقام الهی و باز داشتن نفس از هوی و هوس است. در این آیات، به قرینة متعلق و مفعول ایثار، كه حیات دنیا باشد، ایثار در معنای منفی آن به كار رفته است به بیان دیگر در آیات یاد شده، ایثار حیات دنیا به معنای رضایت به حیات دنیا و به حیات دنیا مطمئن بودن و به لذتها و منافع و خوشی‌های حیات دنیا اكتفا كردن است. ایثار دنیا به معنای غفلت از آخرت و عدم امید به ملاقات الهی است:
1-آن الذین لا یرجون لقائنا و رضوا بالحیاه الدنیا و اطمأنوا بها والذین هم عن آیاتنا غافلون (یونس/10) و نیز كسانی كه از یاد خدا روی می گردانند و جز زندگی دنیا، هدف و غایت و مقصد دیگری ندارند، مطابق آیه 29 سوره نجم، حیات دنیا را مقدم داشته اند: 2«و ما عندالله خیر و ابقی» 3«و ما عندالله خیر وابقی للذین آمنوا و علی ربهم یتوكلون»
ایثارگر، اگرچه آخرت را بر دنیا مقدم می دارد لكن نیك می داند كه وجهه باقی آخرت نیز از ناحیه باقی علی الاطلاق است:
«كل من علیها فان و یبقی وجه ربك ذوالجلال و الاكرام»
به عبارت دیگر از رزق ربك خیر وابقی است و اگر ما عندالله خیر و ابقی است و اگر بقیه الله خیر لكم آن كنتم مؤمنین است.
پس ایثارگر، آخرت را نه برای آخرت بلكه برای صاحب آخرت می خواهد.
عشق آن زنده گزین كو باقی است وز شراب جانفرایت ساقی است
ایثارگر اگر از رزق دنیوی می گذرد و دیگران را در این رزق دنیوی بر خود مقدم می‌سازد، از آنروست كه جویای مقام «عندیت» است. بل احیاء عند ربهم یرزقون اذ قالت رب ابن لی عندك بیتاً فی الجنه.(تحریم/ 66)
قرب، مطلق نزدیكی را می رساند لكن «عندیت» درجه اعلای قرب و حضور است. فی مقعد صدق عند ملیك مقتدر فرق است میان این كه بگوئیم «آن الله معنا» تا این كه بگوییم «انا عندالله»
به آیات شریفه ذیل دقت كنید:
«ان الله مع الصابرین» «آن الله مع المتقین»، «آن الله مع الذین اتقوا والذین هم محسنون»، «آن الله مع المحسنین» و آن را مقایسه كنید با عندیت شهدا كه ایثارگر جانن خود هستند و به درجان والای صبر، تقوی و احسان نایل شده اند از واژة عندالله یكی دیگر از ویژگی های ایثارگران نیز به دست می آید. عنید یا عنود یعنی كسی كه از روی خودكامگی، خودپرستی و خود مداری، دشمنی ورزد، چه قدر فرق است میان ایثارگر كه عندالله است و آنانكه عنیدالله اند. به این ترتیب ایثارگری به معنای نوع دوستی و دیگر دوستی نیست بلكه به معنای خدا محوری،خدادوستی و خدامداری است. به عبارت دیگر سه مرحله داریم: 1-خود مداری و خود دوستی 2-دیگر دوستی 3-خدامداری و خدا دوستی، مفهوم ایثار با مفهوم قدسی (عندالله) بودن قرین است.
گر برود جان ما در طلب وصل دوست حیف نباشد كه دوست، دوست تر از جان ما است
ایثارگر، نوع دوست نیست، بلكه منظور آن است كه نوع دوستی ایثارگر، لازمه لاینفك و از نتایج اجتناب ناپذیر خدادوستی است.
در آیة شریفه: «انما نطمعكم لوجه الله لا نریر منكم جزاء و لا شكورا»(الدهر/8-7).
آنجا كه علی و آل علی به مسكین و یتیم و اسیر می گویند (ولو به زبان حال) از شما پاداشی می خواهیم و نه سپاسی، نه به این معناست كه نوع دوست نیستند و به نوعخود اهمیتی نمی دهند بلكه دقیقاً به این معنا است كه ایثار بی شائبه و بی ریا و صرفاً برای جلب رضای الهی انجام می دهند. بدین ترتیب ایثارگران نه اهل منت گذاران هستند و نه اهل توقع و چشمداشت از دیگران، بلكه صرفاً لوجه الله یعنی برای رضای الهی ایثار می كنند. آیة شریفه، توصیف حال اهل بیت است و حال كسانی كه در آیه شریفه، مورد توصیف قرار گرفته اند. بسیار بالاتر و والاتر از حال كسانی است كه در روایت امیرالمؤمنین مورد توصیغ قرار گرفته اند، لا یزهدنك فی المعروف من لا یشكره لك- فقد یشكرك علیه من لا یستمتع بشی منه.
از عنصر عنداللهی (=عند ربهم یرزقون) عنصر بقیه اللهی، عنصر وجه اللهی ایثار، كه عنصر و عصاره قدسی ایثار است سخن گفتیم، بنابراین تئوریسین ها و استراتژیست‌های ماتریالیست كه منكر ابدیت و تجرد روج اند و حتی سكولاریست ها كه در صدد مطلق (طبیعت و ماورای طبیعت)، (دین و دنیا)، (خدا و انسان)، (عقل و وحی) هستند، هرگز قادر به تبیین منطقی ایثار نیستند، فرد گرایان، منفعت گرایان، قائلان به اصالت لذت و آنان كه تنها به حق در مقابل تكلیف می اندیشند یعنی اصالت را با حق می دانند و هیچ محدودیتی برای حق قائل نیستند مگر از ناحیه حفظ حقوق و آزادی های خود و دیگران، هیچ توجیهی برای ایثار ندارند. اصولاً فداكاری و ایثار زمانی معنا دارد كه انسان به تكلیف خود در برابر بشریت بیشتر بیاندیشد تا به حقوق خود، هر تفكری كه به نحوی سر از اگوئیزم (Egoism) انسان محور به نحوی سر از اصالت انسان منهای ابدیت (= اومانیزم) در آورد بیهوده سخن از فداكاری می گوید و دروغ خود را حافظ و حامی ایثار و ارزشهای انسانی از قبیل احسان، انفاق، اكرام، تعان و مواسات معرفی می‌نماید. بگذریم از هابزكه به صراحت تمام، انسان را گرگ انسان معرفی می نماید و بگذریم از امثال نیچه كه با تكیه بر اصالت قدرت، هرگونه احسان، انفاق و تعاون را به طور صریح اخلاق ضعیف پرور دانسته و منكر فضیلت های اخلاقی از این قسم است.
طرفداران اخلاق تكاملی كه تبع دارونیزیم طبیعی در عالم اخلاق نیز قائل به تنازع بقا هستند. اساساً جایی برای فداكاری، تعاون و ایثار باقی نمی گذارد.
مفاهیم اخلاقی از قبیل احسان، جود، انفاق و انصاف را با ایثار مقایسه كنید تا دریابید كه ایثار یك فضیلت اخلاقی فوق همه این فضائل است. جود و بخشش احسان مالی محسوب، احسان ممكن است مالی باشد، ممكن است غیر مالی، از این جهت احسان مانند ایثار است كه ایثار ممكن است ایثار مال و یا ایثار جان باشد. آیة شریفة «و یطمعون الطعام علی حبه مسكیناً و یتیماً و اسیراً انما نطعكم لوجه الله» ظهور در ایثار مالی دارد و آیه شریفة «و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رئوف بالعباد» (بقره/207)ظهور بر ایثار جان و از خود گذشتگی دارد؛
بات علی ابن ابی طالب علی فراش رسول الله (ص). یفریه بنفسه بالحیاه فانزل الله تعالی:«و من الناس من یشری…»
من غلام آنكه نفروشد وجود جز به آن كه سلطان با افضال وجود
من غلام آن مس همت پرست كه بر غیر كیمیا نارد شكست
این كلام مولا انسان را به یاد كلماتی از حضرت امیر (ع) می اندازد كه فرمود:«بر معامله‌ای است كه شخصیت خود را با جهان مادی برابر كنی و دنیا را به بهای انسانیت خویش بخری» و لبئس المتجران تری الدنیا لنفسك ثمنا امیرالمؤمنین در وصیت معروف خود به امام حسن(ع) می فرماید: اكرم نفسك من كل ذنیه فانك لن تعتاض بما تنزل من نفسك ثمناً.نفس خویش را از آلودگی به دنیا گرامی بدار كه در برابر آنچه از خویشتن خویش می پردازی بهایی نخواهی یافت. از امام سجاد سؤا شد چه كسی از همة مردم با ارزش تر و با اهمیت تر است؟ فرمود آن كس كه همه دنیا را با خویش برابر نداند. اسلام ارزش دنیا را پایین نیاورده است بلكه ارزش انسان را بالا بوده است. اسلام دنیا را برای انسان می خواهند نه انسان را برای دنیا.
ایثار به مال و یا ایثار به جان را دانستیم. در قرآن كریم از جمع هر دو نیز سخن گفته است كه البته جمع هر دو نور علی نور است.
عاشق آن است كه چون سودا كند یك جا كند. «الذین آمنوا و هاجروا و جاهدو فی سبیل الله باموالهم و انفسهم اعظم درجه عندالله» (توبه/520)
به تعبیر مولانا:
آن درم دادن سخن را لایق است جان سپردن، خود سخای عاشق است
نان دهی از بهر حـق نانت دهـند جـآن دهی از بـهر حـق جـانت دهـند
«و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله اموا تا بل احیاء عند ربهم یرزقون»
«و لا تقول لوا لمن یقتل فی سبیل الله اموات بل احیاء ولكن لا تشعرون» (جان دهی از بهر حق جانت دهند)
نیك می دانیم كه مرگ مساوی با عدم نیست و صرفاً انتقال از نشئه ای از حیات به نشئه ای دیگر از حیات است و این امر اختصاص به شهدا و ایثارگران ندارد. پس معلوم می شود كه آیات شریفه قرآن در مورد شهدا از هر حیاتی سخن نمی گوید، بلكه از حیاتی واقعی و عالی و حیاتی برتر و از حیاتی با نعمتها و ثمرات نامحدود سخن می‌گوید. این حیات از دیدگاه بسیاری از مفسران از جمله علامه طباطبایی «حیات طیبه» است. علاوه طباطبایی ویژگی حیات طیبه را حضور عندالرب و حالت عدم خوف خذن می داند … «عندربهم یرزقون فوصین بما اتا هم الله من فضله ویستبشرون بالذین لم یلحقوابهم من خلفهم ( لا خوف علیهم و لاهم یحزنون ) حزن و اندوه از زیان موجود و خوف و ترس از زیان محتمل مستقبل ، هرگز به ساحت پاك شهدا و اولیاء الله نمی یابد ، الا آن اولیاء الله لاخوف علیهم و لا هم یحزنون عمده مشكل مردم جهان عموماً و جهان امروز خصوصاً ، اضطراب و عدم امنیت خاطر است و این یكی از معانی معیشه خنك است « و من اعرض من ذكری فان له معیشه فنكا » (طه / 24 ) . و در نقطة مقابل آنان كه اهل ایثار آخرت بر دنیا هستند .
الف : 1- اهل مشیت الهی اند : «رفی الله عنهم و رفواعنه ذلك لمن خشی ربه » (بینه / 8 ) « یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربك راضیه مرضیه»
2-اهل احسان اند «والذین اتبعوا هم باحسان رضی الله عنهم و رضوا»(توبه/100)
3-بنای آنها بر تقوی و جلب رضای الهی است. «افمن اسس بنیانه علی التقوی من الله و رضوانه خیرا من اسس بنیانه علی شفا جرف ها رفانها برفی ناز جهنم» (توبه/109)
ب:متوكل علی الله اند، نه متكی و مطمئن به دنیا، دلهایشان فقط به یاد خدا آرام می‌گیرد«الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذركر الله الا بذكر الله تطمئن القلوب» (رعد.28)
ج-به دنبال دار آخرت و نعمت های باقی هستند، نه مدیر حیات دنیای قلیل زودگذر، «واتبع فیما اتاتك الله الدار الاخره» (قصص/28). بهترین نعمت را نعمتی می دانند كه با آن زاد و توشه آخرت خود را فراهم كنند، دنیا را معین آخرت خود قرار می دهند. د:خرسند و خشنود به حیات زودگذر دنیا نیستند «فرحین بما اتاهم الله من فضله…»(آل عمران /170) «الا خوف علیهم و لاهم یحزنون» هستند.
هـ . نه تنها علم آنها منحصر به حیات دنیا نیست بلكه به خصلت خالصی محهزند كه توجه و تفطن به حیات آخرت است «انا اخلصناهم بخالصه ذكری الدار». (ص/38)
بدیهی است آنكه اوصاف (خیر(الف الی هـ) در او نباشد و به عكس رذایل پنج گانه یعنی «… رمنوا بالحیاه الدنیا، و اطمأنوا بما»(یونس/7)، «ولم یرد الاحیاه الدنیا» (نجم/29)، «و فدحوا بالحوه الدنیا» (رعد/26) و هم چنین «یعلمون ظاهراً من الحیاه الدنیا» (روم/7)
3-3 ایثار و عزت نفس
یكی از تجلیات فرهنگ شهادت در عمل شهیدان، عزت نفس است، زیرا برای هر كسی ممكن است شرایطی فراهم شود كه برای رسیدن به خواسته ها و امیال شخصی و یا حفظ موقعیت های دنیوی مجبور به تحمل حقارت و ذلت باشد اما همه این ذلت پذیری ها برای این است كه در نهایت، جان انسان در معرض خطر قرار نگیرد. وقتی انسان از جان خود می گذرد و برای حفظ جان خود تن به ذلت و حقارت نمی دهد به طریق اولی برای رسیدن به موقعیت های دنیوی یا حفظ این موقعیت ها عزت خویش را زیر پا نمی گذارد. حضرت امام حسین (ع) در پاسخ به پیروان یزید كه آن حضرت را بین مرگ با عزت و زندگی با ذلت مخیر می كنند می فرمایند: هیهات مناالذله. آری منطق شهید در روابط و مناسبات اجتماعی زیر بار ذلت نرفتن و حفظ عزت نفس ایت و تقویت این روحیه در شهروندان سبب می شود تا روابط حاكم بر آنها مبتنی بر حفظ عزت نفس و مناعت طبع استوار باشد.[9]
4-3 ایثار و توجه به آخرت
انسان طراز مكتب از نگاه اسلام، انسانی است كه دنیای خویش را آباد می‌كند اما هرگز دنیا را مأمن و مأوای اصلی خویش نمی پندارد بلكه آن را راهی برای عبور به سوی جهان آخرت می داند. این كه در روایت تصریح شده كه حب الدنیا رأس كل خطئیه برای این است كه وقتی دنیا هدف شود بسیاری از ارزش های انسانی زیر پا گذاشته میشود و این روحیه در روابط اجتماعی آثار سوء فراوانی به بار می آورد و نیز بی توجهی به معاد و عالم آخرت موجب طغیان و فساد می گردد. شاید یكی از دلایل تكرار نام خداوند در نمازهای یومیه با صفت «مالك یوم الدین» استمرار یاد قیامت و عالم آخرت و تأثیر آن در جلوگیری از فساد و انحراف انسان باشد و شهید برسد دو راهی دنیا و آخرت، آخرت را بر می گزیند و به ما می آموزد كه به حیات دنیا راضی نشویم و برای به چنگ آوردن زخارف آن، ارزش های انسانی را زیر پا نگذاریم و حقوق دیگران را تضییع نكنیم. به راستی اگر افراد جامعه در روابط و مناسبات فی مابین به معاد و آخرت توجه داشته باشیم اصول و ارزش هایی مانند عدالت- صداقت- امانت و بسیاری از ارزش های معنوی و انسانی را رعایت می كنند و از دنیاطلبی، جاه طلبی ستمگری، دروغگویی، خیانت و بسیاری از خصلت های مذموم پرهیز می كنند و چنین جامعه ای در روابط فی مابین احساس امنیت خواهد كرد.
جهت دریافت فایل ایثار لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 5,900 تومان
برچسب ها : ایثار , ایثار درتکامل فرد , ایثار و خدامحوری , حماسه حسینی , شهادت در انقلاب اسلامی , ایثار و خدامحوری , ایثار در رشد و تعالی انسان , دانلود ایثار , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , دانلود پروژه , معارف , الهیات